آفات گياهان زينتی
آفات گياهان زينتی :
Margarodidae)
اولين گروه ، خانواده ( Margarodidae) مي باشد که در برگيرنده بزرگترين گونه از شپشک ها مي باشد که طول بدن آن ها در بعضي از گونه ها در نواحي گرمسيري به حدود ميلي متر مي ر س د. يکي از گونه هاي مهم اين خانواده گونه ( Icerya purchasi) مي باشد که در شمال ايران بر روي مرکبات ، يا مرکباتي که به صورت زينتي در منازل وجود دارند فعاليت مي کنند. اين آفت يک گونه وارداتي است، و براي کنترل آن نيز نوعي کفش دوزک بنام کفش دوزک استراليايي به ايران وارد شده .
( Coccidae)
گروه ديگر از شپشک ها ، خانواده ( Coccidae) و شپشک هاي نرم تن يا ( Soft scales) هستند که اين شپشک ها در جمعيت هاي بالا، و بر روي شاخ و برگ گياهان فعاليت مي کنند. اين حشرات از شيره گياهي تغذيه کرده و خسارات سنگيني به انواع گياهان، از جمله گياهان زينتي وارد مي کنند. اين شپشک ها بر خلاف شپشک هاي خانواده ( Diaspididae) يا سپردار ، عموماً داراي پا و شاخک بوده و قابل رو ي ت مي‌باشند . به علاوه اين شپشک ها در قسمت عقبي بدن داراي شياري به نام شيار مخرجي يا (Anal cleft) هستند و از اين طريق هم شپشک هاي نرم تن قابل شناسايي هستند . تعدادي از گونه هاي اين خانواده که رو ي گياهان زينتي فعاليت مي کنند عبارتند از:
- ( Coccus hesperidum) يا شپشک خرز هر ه
- ( Saissetia oleae)
- ( Saissetia coffeae)
اين سه گونه داراي دامنه ميزباني بسيار وسيعي هستند بطوريكه دامنه ميزباني آن ها بيش از صد گونه از گياهان را شامل مي شود. به همين جهت بر حسب نام نمي توان در مورد آنها قضاوت کرد. طول اين شپشک ها حدود ميلي متر و بدنشان حالت نيم کروي دارد.
( Diaspididae)
اما در خانواده شپشک هاي ( Diaspididae) سطح بدن عموماً مسطح است. در بعضي از گونه ها هر شپشک ماده حدود تا تخم و در مورد ( Saissetia Coffeae) بيش از هزار تخم توليد مي کند. تخم هاي توليد شده در سطح زيرين بدن حشره ماده قرار دارند. وقتي تخم ريزي اين حشره به پايان مي رسد شپشک ماده از بين مي رود و بدن آن محفظ و سپري براي تخم ها مي شود.
پوره اين حشرات در سن اول از زير بدن شپشک ماده خارج و در محيطي مناسب مستقر مي شوند. در بقيه‌ي عمر شپشك‌هاي ماده بصورت ثابت در روي گياه باقي مي‌مانند.
جنس هاي نر جمعيت خيلي كمي دارند و در طبيعت بندرت ديده مي‌شوند و بر خلاف نوع ماده ، حشراتي فعال و قادر ه پرواز هستند.
به طور کلي عمر شپشک هاي خانواده ( Coccidae) حدود تا روز است و بيشترين جمعيت آن ها در فصل پائيز مشاهده مي شود.
نوع ديگر از شپشک هاي اين خانواده ( Diaspididae) يا شپشک هاي سپردار (Armored scales) هستند. اين شپشک ها در جمعيت هاي بسيار بالا و روي سر شاخ ه‌ها و برگ گياهان زينتي زيست مي کنند و باعث خشک شدن و در مواردي حتي باعث نابودي کامل درختان و گياهان زينتي مي شوند.
در حشرات سپردار، نوع ماده تغيير شکل زيادي پيدا کرده اند و شباهت چنداني به حشرات ندا ر ند . در بسياري از گونه ها پاها، شاخک ها و چشم ها به طور کامل از بين رفته و اين حشرات بدن ديسکي شکل پيدا کرده اند.
در اين حشرات ، مشابه حشرات خانواده كوكسيده ( Coccidae) پوره سن يك بعد از ظهور ، با پيدا كردن محيط مناسب خرطوم خود را در داخل بافت گياه فرو مي کند و شروع به تغذيه از شيره گياهي مي نمايد.
نکته مهم ديگر در مورد اين حشرات اين مي باشد که تعداد زيادي از آنها وارداتي هستند. به عبارت ديگر همراه با محصولات کشاورزي و گياهان زينتي وارد ايران مي‌شوند .
تعدادي از مهم ترين آفات گياهان زينتي اين راسته عبارتند از:
- Aonidiella orientalis
- Aonidiella citri
- Chrysomphalus dictyospermi
- Quadraspidiotus Perniciosus
- Lepidosaphes malicola
- Lepidosaphes ulmi
( Pseudococcidae)
خانواده ديگر اين راسته ( Pseudococcidae) هستند که به اين ها (Mealy bugs) يا شپشک هاي آردآلود گفته مي شود. اين نام از آن جهت براي اين حشرات انتخاب شده است که سطح بدن اين شپشک ها بوسيله‌ي مقدار زيادي ترشحات مومي و آردي پوشيده شده است. در اين گونه از شپشک ها حلقه بندي بدن مشخص و داراي پا و شاخك هستند و در روي گياهان آزادانه حركت مي‌كنند. اين شپشک ها در مناطق طبيعي زيست مي کنند و جزء آفات مرکبات و تعداد زيادي از گياهان زينتي هستند.
مهم ترين گونه اين حشرات در ايران عبارتند از:
- Planococcus citri
Pseudococcus
که اين دو خانواده از مهم ترين گونه هايي هستند که در شرايط گلخانه اي به گياهان زينتي خسارت وارد مي کنند. قابل توجه است كه گونه ( Planococcus citri) بر خلاف بق ي ه شپشک ها ي اين خانواده از حشرات دو جنسي مي‌باشند. براي توليد مثل نياز به جفت گيري ميان حشرات نر و ماده مي‌باشد و در واقع روش بکرزايي در اين حشرات ديده نمي شود.
حشرات نر شپشک هاي آرد آلود و بالدار در طبيعت بندرت ديده مي شوند و اندازه بدن آن ها به; ميلي متر مي رسد.
آياشپشک هاي آرد آلود بر روي ميوه ها هم فعاليت دارند؟
شپشک هاي آرد آلود در همه ي بخش هاي گياه فعاليت مي کنند در حاليکه شپشک هاي خانواده ( Diaspididae) يا ( Coccidae) بيشترين تراکم را روي شاخه ها دارند، هر چند ممکن است روي ميوه و برگ نيز مشاهده شوند.
بدليل اينكه شپشك‌ها جزء آفات وارداتي براي ايران هستند و دشمنان طبيعي براي آنها وجود ندارد، به عنوان مهم‌ترين آقات گياهان زينتي بشمار مي‌روند.
www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com