مدیریت گلخانه

مدیریت گلخانه

 

تعریف گلخانه :

 

 

گلخانه یا greenhouse به فضای محدود اطلاق می شود كه قابلیت كنترل شرایط محیطی مناسب را برای رشد گیاهان از نواحی مختلف در طی فصول مختلف یك سال داشته باشد . طبق این تعریف از جمله عملكرد گلخانه فراهم كردن شرلیط محیطی لازم و مورد نیاز محصولی معین است.

 

 

 

 

 

 

تقسیم بندی گلخانه ها :

 

 

 

 

از نظر شكل : 1- گلخانه های یك طرفه 2- گلخانه های نیمه دوطرفه 3- گلخانه آ شكل (A- shaped)  4-گلخانه های جوی پشته ای  5- گلخانه های نیم استوانه ای (كوانست  (Quonset  

 

 

 

 

از نظر ساختار جدا یا متصل بودن : 1- گلخانه های تك واحدی 2- گلخانه های چند واحدی (متطل به هم ) 

 

 

 

 

از نظر دما : 1- گلخانه سرد 2- گلخانه نیمه گرم 3- گلخانه گرم 4- گلخانه گرم و مرطوب  

 

 

   

 

 

 

 

 

 

تقسیم بندی از نظر شكل

 

 

 

 

گلخانه یك طرفه : گلخانه یك طرفه معمولا در كنار دیوار ساخته می شود و دیوار شمالی با مصالح و دیوار شرقی و غربی آن تماما یا نصف آن از آجر ساخته می شود و دیواره جنوبی كوتاه تر از شمالی و رو به جنوب است . زاویه شیب سقف با زمین 55تا 30 درجه است كه البته مقدار این زاویه بستگی به عرض جغرافیایی دارد . به این معنی كه در نیمكره شمالی هر چه از خط استوا درو شویم سقف مایل تر  و هر چه به استوا نزذیك شویم زاویه سقف با سطح زمین باید كمتر باشد . چون حداكثر استفاده از نور در گلخانه موقعی است كه نور به صورت عمودی بر سطح گلخانه بتابد و انعكاس نداشته باشد . بنابراین هر چه به طرف قطب نزدیك كی شویم اشعه خورشید مایل تر می تابد .

 

 

 

 

گلخانه نیمه دو طرفه : كه شبیه گلخانه دوطرفه است با این تفاوت كه سقف آن از دو شیب نا مساوی پوشانیده شده است . زاویه شیب سقف 55 تا 35 درجه است كه در این نوع گلخانه بهترین استفاده از نور به عمل می آید و نیاز به سقف به حداقل می رسد . در مناطقی كه شدت نور در زمستان كم است گلخانه با دو شیب نامساوی(نیمه دوطرفه ) كه سطح جنوبی آن نسبت به شمال نور بیشتری دریافت می كند ساخته می شود اگر در این گلخانه سقف جنوبی با سطح افقی زاویه 25 درجه و سطح شمالی با سطح افقی زاویه 55 درجه تشكیل دهد 11 درصد نور بیشتر توسط پوشش دریاغت می كند . واگر زاویه سقف90 درجه و زاویه سطح شمالی با سطح افقی 65 درجه باشد نور بیشتری نسبت به حالت قبل دریافت می شود كه دیوار شمال را می توان با موادی عایق منعكس كننده نور تعبیه كرد . در نتیجه مقدار نور رسیده به گیاهان بیشتر و گرمای از دست رفته از گلخانه كمتر می شود .

 

 

 

 

گلخانه آ شكل (A- shaped) :در این نوع گلخانه پهنای دو سقف مساوی است . ارتفاع گلخانه در بالاترین نقطه سقف  3.5 تا 2.5 متر و عرض آن 6 تا 3 متر است . زاویه شیب سقف 55 تا 35 درجه می باشد .

 

 

گلخانه نیمه استوانه ای یا كوانست (Quonset) : اسكلت آن توسط لوله های آب ساخته می شود كه قوس 180 درجه دارند (قطر لوله ها 2.5 تا 1.88 سانتی متر ). و توسط تیر های فرعی كه در امتداد طولی گلخانه قرار دارند نگهداشته می شود. فاصله تیر های اصلی از هم 4.5 متر و فاصله تیر های فرعی از هم 1.2 تا 9/0 متر می باشد كه به صورت مجزا از  هم قرار گرفته اند .

 

 

 

 

گلخانه جوی پشته ای (Furrow and Ridge or Guttr Connected):در این نوع گلخانه ها دیوار بین گلخانه ها بر داشته می شود . بنابراین به اسكلت كمتری نیاز دارد و دارایی یك فضای داخلی واحد است . هزینه اتوماسیون كمتر , نیرویی كار كمتر , مدیریت پرسنل بهتر و مصرف سوخت كمتر (به علت كاهش سطوح تماس هدر دهنده گرما) از مزایای این نوع گلخانه است . تنها عیب این نوع گلخانه این است كه برف نمی تواند ذوب شود و باید زیر ناودانها منبع حرارتی گذاشت و ناودانها باید دارایی شیب مناسب باشند تا انتقال آب به آسانی صورت گیرد .

 

 

در كل طراحی گلخانه باید طوری باشد كه واحد های گلخانه توسط كریدور مركزی به هم وصل شوند در این صورت گیاهان در اثر انتقال از یك واحد به واحد دیگر صدمه كمتری می خورند .

 

 

 

 

 

 

 

تقسیم بندی از نظر جدا یا متصل بودن :

 

 

 

 

گلخانه های تك واحدی :  در گلخانه های تك واحدی راحت تر می توان به دمای مورد نظر رسید و همچنین تهویه این نوع گلخانه ها (بدون صدمه به گیاه ) ساده تر است . نور وارد شده به گلخانه تك واحدی در منطقه  رشد گیاهان به صورت یكنواخت توزیع می شود . در حالی كه در گلخانه های جوی پشتی محل های اتصال نور  ورودی را شكسته و روی گیاهان سایه می اندازد و منجر به كاهش رشد گیاهان می شود . داشتن فاصله مناسب اطراف گلخانه باعث ذوب سریع برف (بدون ایجاد خسارت ) می شود . در نهایت گلخانه تك واحدی به دستگاهاهی تهویه كمتری نیاز دارد. اما از معایب گلخانه های تك واحدی می توان به موارد زیر اشاره كرد: 1- ارتفاع زیاد گلخانه های تك واحدی باعث افزایش میزان سوخت مصرفی برای گرم كردن حجم هوای گلخانه می شود . همچنین بزرگ بودن حجم به این معنی است كه سطح بیشتری از گلخانه در معرض باد زمستانی است . در نتیجه هدر رفت گرما از آن بیشتر است . گلخانه های بزرگ تك واحدی هزینه اولیه بیشتری دارند و زمین زیادی برای یك گلخانه تك واحدی مورد نیاز است .

 

 

 

 

گلخانه های متصل به هم یا چند واحدی : بسیاری از گلخانه ها می توانند به هم متصل شودند . گلخانه جوی پشته ای دارای یك قسمت برجسته (پشته)ویك قسكت فرورفته(جوی)می باشد و دیواره های میانی بین هر قسمت برداشته شده است و تعداد واحدهای كه به هم متصل می شوند بستگی به نوع و تعداد گیاهان دارد كه قرار است در آن كشت شود .

 

 

 

مزایای گلخانه های متصل به هم : 1- نیاز به زمین كمتر جهت احداث 2- نیاز به اسكلت كمتر (به علت نداشتن دیواره میانی) 3- نیاز به گرمایی كمتر (چون دیوار های تبادل كننده گرما كمتر شده است)

 

 

 

معایب گلخانه های متصل به هم : 1- برف به سختی از گلخانه های متصل به هم خارج می شود (قرار گرفتن برف در ناودان ها باعث شكستن اسكلت می شود ,ناودان ها باعث كاهش نور وارده به گلخانه می شود و اغلب باعث تاخیر گلدهی می شود) حجم كم هوا در بالای گیاهان مقدار دی اكسید كربن را محدود می كند . مقدار پوشش سقف در گلخانه های متصل به هم  و جدا از هم با مساحت یكسان برابر است.

 

 

 

 

 

تیپ های مختلف گلخانه ای

 

 

 

 

عیوب مهم

 

           

مزایای مهم

 

           

نوع دریچه

 

           

مصالح

 

           

تیپ گلخانه

 

 

 

تولید كم- آفات وبیماریهای زیاد و عمركم

 

           

ارزان

 

           

بدون دریچه

 

           

چوب-پلاستیك

 

           

چوبی

 

 

 

افزایش مصرف سوخت

 

           

آلودگی كم و عمر زیاد

 

           

جانبی-سقفی

 

           

لوله گالوانیزه-پلاستیك

 

           

تونلی:تك واحدی

 

 

 

گران

 

           

تهویه خوب, قابل اتوماتیك شدن

 

           

جانبی-سقفی

 

           

لوله گالوانیزه-پلاستیك

 

           

پیوسته:چند واحدی

 

 

 

بسیار گران ، هزینه سوخت بالا

 

           

استحكام بالا، عمرطولانی تهویه خوب –قابل اتوماتیك شدن

 

           

جانبی- سقفی

 

           

اسكلت فلزی-شیشه

 

           

شیشه ای

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تقسیم بندی از نظر دمایی

 

 

 

 

 

گلخانه سرد : گلخانه سرد جهت حفاظت گیاهان از سرما و یخبندان مورد استفاده قرار می گیرد.

 

 

 

 

 

گلخانه نیمه گرم : این نوع گلخانه برای نگهداری نباتات حساس به سرمای زمستان و آن هایی كه دمای كمتر از 10 درجه سانتی گراد برای آن ها مضر است كاربرد دارد .

 

 

 

 

 

گلخانه گرم : گلخانه گرم مخصوص تولید سبزی در خارج از فصل است (در مناطق سردسیر به منظور كاهش تغییرات هوای خارج گلخانه , دما و رطوبت آن اغلب آن را به صورت گود و دیواره آن را سیمانی انتخاب می كنند ) .

 

 

 

 

 

گلخانه گرم و مرطوب : مشابه گلخانه گرم ولی رطوبت در حد اشباع است . (با آب پاشی راهروها گرم كردن و رطوبت مورد نیاز تامین می شود ) .

 

 

 

 

 

بیشینه و كمینه دما در گلخانه های مختلف در زمستان و تابستان

 

نوع گلخانه

 

           

زمستان

 

           

تابستان

 

 

 

كمینه دمای شب

 

           

بیشینه  دمای روز

 

           

كمینه دمای شب

 

           

بیشینه  دمای روز

 

 

 

سرد

 

           

13- 7

 

           

18 - 13

 

           

18

 

           

24

 

 

 

نیمه گرم

 

           

13

 

           

21 - 18

 

           

24

 

           

30

 

 

 

گرم

 

           

18

 

           

24

 

           

24

 

           

38 - 30